تأثیر اندوده سطحی بر فرسایش پذیری بین شیاری در برخی از خاکهای مناطق نیمه خشک

فرسایش بین شیاری در هدر رفت خاک و عناصر غذایی به خصوص در اراضی کشاورزی بسیار قابل توجه است. از این رو شناخت دقیق عوامل موثر بر آن ضروری است. یکی از این عوامل اندوده سطحی است که بیشتر در نواحی خشک و نیمه خشک رایج است. تحقیق حاضر به منظور بررسی اثر اندوده سطحی بر فرسایش پذیری بین شیاری (ki) صورت گرفت. بدین منظور دو خاک لومی شنی (s1) و لومی رسی (s2) از منطقه ایلخچی با کاربری زراعی و دو خاک رسی (s3 )و لومی (s4) از منطقه کلیبر به ترتیب با کاربری زراعی و جنگل انتخاب شدند. بعد از اندازه گیری یک سری خصوصیات شیمیایی و فیزیکی آزمایش شبیه سازی باران با اعمال سه شیب 5، 15 و 25 درصد و 4 شدت بارندگی 21، 38، 50 و 81 میلی متر بر ساعت روی هر خاک انجام گرفت. در هر ترکیبی از شیب و شدت بارش، شاخص اندوده سطحی نسبی (rsi) و زمان (tlim) رسیدن به سرعت نفوذ نهایی اندازه گیری و محاسبه شد. نتایج نشان داد که خاک s1 با داشتن rsi برابر با 23/2 و tlim برابر با 6 دقیقه، به عنوان خاک حساس به تشکیل اندوده سطحی و خاک s3 با داشتن rsi برابر با 9/8 و tlim برابر با 102 دقیقه به عنوان خاک مقاوم یا با حساسیت کم به تشکیل اندوده سطحی بودند. در خاک s1 در شدت بارندگی 50 میلی متر بر ساعت با افزایش شیب، رواناب کاهش یافت که به معنی حساس بودن به تشکیل اندوده سطحی است. بررسی فرضki ثابت در شیب ها و شدت-های بارندگی مختلف نشان داد که در خاک های s2 و s3 تفاوت معنی داری بین ki در شیب های مختلف وجود ندارد. به عبارت دیگر فرض ki ثابت درست بود. اما در خاک s1 که بسیار حساس به تشکیل اندوده سطحی بود، تفاوت معنی داری (سطح 1 و 5 درصد) بین ki در شیب های مختلف مشاهده شد. تفاوت معنی داری بین ki در شدت های بارندگی مختلف در هیچ کدام از خاک ها مشاهده نشد. نتایج همچنین نشان داد که واسنجی معادله فرسایش بین شیاری مدل wepp سبب پیش بینی دقیق تر فرسایش بین شیاری در خاک های مورد آزمایش گردید.